قلعه دختر؛ فانوس دریای مرمره

در خلال سفر به استانبول آیا تاکنون به قلعه کوچکی که در میان آب های آبی رنگ دریای مرمره واقع در تنگه استانبول به چشم می خورد دقت کرده اید؟ نام این قلعه “برج دختر” است و به عنوان نمادی از منطقه اسکودار تنها اثر به جای مانده از دوره بیزانس به شمار می رود.

قدمت برج دختر به سال ۲۴ قبل از میلاد باز می گردد و بر روی جزیره ای کوچکی در میان آب های دریای سیاه که به دریای مرمره می رسد استقرار یافته است.

درباره این برج کوچک و زیبا افسانه ها و روایت متعددی نقل شده است. جهانگردی مشهور به نام “اولیا چلبی” درباره برج دختر می گوید: “قلعه ای ست داخل دریا به فاصله پرتاب یک تیر از خشکی، چهارگوش که به طور ماهرانه ای ساخته شده. بلندای آن دقیقا 80 آرَش (ذرع) است. مساحت سطح آن 200 قدم است. در دو طرف آن در وجود دارد.”

زیر ساخت و بخش اعظمی از زیر زمین قلعه امروزی، در زمان پادشاهی “محمد دوم” ملقب به “محمد فاتح” ساخته شده است. روی قلعه بر روی لوحه ای مرمرین توسط خطاط سلطان محمد دوم طغرایی با تاریخ 1832 نوشته شده است. ضلع دیگر قلعه که به سمت امین اونو (Eminönü) می باشد کمی پهن تر بوده و یک مخزن آب در آن قرار دارد.

در زمان یونانی ها از این جزیره به عنوان قبرستان استفاده می شد؛ بعدها در زمان بیزانس ها بناهای دیگری نیز در جزیره ساخته شد که به عنوان ایستگاه گمرک مورد استفاده قرار می‌گرفت. در زمان عثمانی‌ها قلعه برای مقاصد مختلف از جمله جایگاه نمایش و سخنرانی، قلعه دفاعی، محل تبعید، مرکز قرنطینه و موارد دیگر مورد استفاده قرار گرفت اما در این میان هیچگاه کاربرد اصلی خود به عنوان نجات دهنده و راهنمای کشتی‌ها در شب به عنوان یک فانوس دریایی از دست نداد.

بر اساس یکی از این روایات، تاریخچه این برج به دوعاشق بخت برگشته گره خورده است که یکی از آن ها دختری زیبا از کاهنان بنای مذهبی آفرودیت بوده و هیرو نام داشته و دیگری مرد جوانی به نام لیندر که در دام عشق یکدیگر افتاده بودند. این روایات باستانی می گوید که لیندر هر شب برای دیدن معشوقه خود مسیر طولانی کانال را شنا کرده و خود را به جزیره می رساند و هیرو نیز برای اینکه راه و مسیر را به وی نشان دهد در بالای برج آتش روشن می کرد.

در یک شب طوفانی، باد سبب خاموش شدن آتش شده و هیرو هر چقدر تلاش می کند تا آتش را دوباره روشن کند؛ موفق نشده و در نتیجه لیندر بینوا در میان امواج دریای طوفانی راه خود را گم کرده و غرق می شود. روز بعد وقتی امواج دریا جسد لیندر را به خشکی و نزدیکی برج می آورد، هیرو نیز قادر به تحمل این داغ سنگین نشده و خودکشی می کند.

یک افسانه دیگر نیز درباره این برج وجود دارد که بر اساس آن سرنوشت یک شاهزاده خانم بیزانسی با این برج گره خورده است. وقتی این شاهزاده خانم به دنیا می آید، پیشگویان اعلام می کنند که طالع وی بسیار شوم بوده و این دختر بخت برگشته پیش از ۱۸ سالگی بر اثر مارگزیدگی خواهد مرد. پدر وی که امپراتور بوده، برای حفظ جان این دختر، وی را به برج مشهور قصه ما فرستاده و تلاش می کند به هر صورت ممکن تا سن ۱۸ سالگی از شاهزاده خانم محافظت کند تا این طلسم باطل شده و هیچ ماری امکان گزیدن وی را نداشته باشد.

در روز تولد ۱۸ سالگی، این شاهزاده خانم؛ پدر وی جشن بزرگی گرفته و هدایای نفیسی در داخل سبد قرار می دهد تا به دخترش تقدیم کند اما از بخت بد، یک مار بسیار سمی نیز در سبد مخفی شده و زمانی که شاهزاده خانم در سبد را باز می کند، توسط مار گزیده شده و از دنیا می رود. به این ترتیب پیشگویی سرنوشت شوم این دختر به حقیقت پیوسته و وی در روز تولد ۱۸ سالگی از دنیا می رود.

برج دختر در سال ۲۰۰۰ مورد مرمت و بازسازی واقع شد و هم اکنون به شکل یک رستوران درآمده است. از اورتاکوی (Ortaköy) و سالاجاک (Salacak) از طریق قایق های کوچک می توانید خودتان را به قلعه دختر برسانید. علت ساخت قلعه دختر در زمان های گذشته گرفتن مالیات از کشتی های در حال عبور بود. در آن زمان زنجیر بزرگی از قلعه تا قسمت اروپایی کشیده شده بود تا قایق ها و کشتی ها از بخش آنادولو (Anadolu Yakası) عبور کنند. اما بعد از مدتی قلعه نتوانست زیر بار زنجیر تاب بیاورد و به سمت قسمت اروپایی فرو ریخت.

حتی امروز هم اگر از بالای قلعه به داخل دریا نگاه کنید براحتی آوار باقی مانده از آن قابل مشاهده است. در دوران باستان به نام‌های  ”Arkla”  به معنای قلعه کوچک و “Damialis” به معنای گوساله و بعدها به نام “Tour de Leandros” به معنای قلعه لیندراس معروف بود اما امروزه با نام قلعه دختر (Kız Kulesi) معروف است و همه آن را به این نام می‌شناسند. نام دیگر قلعه دختر، برج لئاندر «LEANDER’S TOWER» است.

منبع: safarme.com